Ngộ độc do thực phẩm nhiễm kim loại

Ngộ độc thực phẩm do nhiễm kim loại càng được quan tâm nhiều hơn bởi những tác hại khôn lường của nó đối với sức khỏe người tiêu dùng và bởi sự gia tăng của loại nguy cơ ô nhiễm này trong cuộc sống. Hiện tại có nhiều nguyên tố kim loại nặng có thể là nguồn gây ô nhiễm thực phẩm, nhưng những nguyên tố hay được nhắc đến nhất là chì, thủy ngân, thạch tín...
Nguồn nước, đất bị ô nhiễm là 2 tác nhân chính dẫn đến thực phẩm bị ô nhiễm. Các loại rau quả sẽ bị ô nhiễm nếu được trồng trên nguồn đất ô nhiễm kim loại hoặc được tưới nước bị ô nhiễm. Những loại cá, tôm, thủy sản được nuôi trong nguồn nước bị ô nhiễm cũng trở thành những loại thực phẩm có chứa kim loại. Gia súc, gia cầm bị nuôi bằng thức ăn bị ô nhiễm hoặc được uống nguồn nước ô nhiễm thì thịt thành phẩm cũng khó tránh khỏi ô nhiễm kim loại.

Khi nhiễm vào cơ thể, kim loại tích tụ trong các mô. Cơ thể cũng có cơ chế đào thải, nhưng tốc độ tích tụ lớn hơn gấp nhiều lần. Để đào thải một nửa lượng thủy ngân tích tụ trong mô mất chừng 80 ngày, với cadimi mất 10 năm. Ngoài ngộ độc cấp tính, nguy hiểm hơn là ngộ độc mãn tính. Đối với loại ngộ độc này, người dân không thể nào lường trước hậu quả của chúng gây ra.Tình trạng ngộ độc mãn tính thường gặp hơn do ăn phải thức ăn có hàm lượng các nguyên tố kim loại nặng cao. Chúng nhiễm và tích lũy dần dần rồi gây hại cho cơ thể.
Nhiễm kim loại trong thực phẩm có thể gây lên những hậu quả khôn lường cho sức khỏe, ô nhiễm nặng thường gây những biểu hiện ngộ độc cấp tính, đặc hiệu, gây tử vong Ví dụ khi ngộ độc thủy ngân, bệnh nhân thường có biểu hiện có vị kim loại trong cổ họng, đau bụng, nôn, xuất hiện những chấm đen trên lợi, bệnh nhân bị kích động, tăng huyết áp, sau 2-3 ngày thường chết vì suy thận. Nếu bị ngộ độc cấp bởi Thạch tím, nạn nhân có thể có các biểu hiện nôn, m­a, đau bụng, tiêu chảy, khát nước dữ dội, mạch đập yếu, mặt nhợt nhạt rồi thâm tím, bí tiểu và tử vong nhanh chóng. Trong nhiễm độc chì cấp tính khi ăn phải một lượng chì 30 gram, nạn nhân thoạt tiên có thể thấy vị ngọt rồi chát, tiếp theo là cảm giác nghẹn ở cổ, cháy họng, thực quản, dạ dày, nôn ra chất trắng (chì clorua) đau bụng dữ dội, tiêu chảy, phân đen (chì sunfua), mạch yếu, tê tay chân, co giật và tử vong.

Chính vì độc tính của các nguyên tố kim loại khi nhiễm vào thực phẩm mà trong ngành quản lý thực phẩm, các chỉ tiêu về kim loại nặng là chỉ tiêu quan trọng, được quy định chặt chẽ cho một thực phẩm, đặc biệt là những thức ăn cho trẻ em, vì trẻ em rất nhạy cảm với kim loại, cơ thể trẻ nhỏ hấp thụ chì ô nhiễm trong thực phẩm cao hơn gấp khoảng 2 lần so với người lớn. Vì vậy hàm lượng chì cho phép có trong thực phẩm giành cho trẻ nhỏ thường chỉ bằng 1/2 trong thức ăn của người lớn và việc kiểm tra các kim loại nhiễm trong thực phẩm giành cho trẻ em thường chặt chẽ hơn.

Như vậy, vấn đề phòng ô nhiễm và ngộ độc kim loại là rất cần thiết. Việc đề phòng phải gắn liền với các giải pháp xử lý chất thải, bảo vệ môi trường, đất, nước và không khí khỏi nguy cơ ô nhiễm. Ngoài ra, cần tăng cường công tác kiểm tra chỉ tiêu kim loại trong các thực phẩm, dụng cụ, trang thiết bị chế biến, bao bì đóng gói, đồ chứa đựng... để đảm bảo các thực phẩm, đồ dùng không gây thôi nhiễm vào thức ăn.
Đặc biệt là các thực phẩm xuất ra nước ngoài, nhà máy sản xuất phải luôn sử dụng máy dò kim loại trên dây chuyền chế biến nhằm đảm bảo tiêu chuẩn thực phẩm không bị nhiễm kim loại trước khi xuất khẩu.